Astma e-recepta online

Astma - przyczyny, objawy, leczenie. Poradnik 2024

Astma jest przewlekłą chorobą układu oddechowego. Do jej najbardziej charakterystycznych objawów należą nawracające napady duszności, a także męczący suchy kaszel, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej i wrażenie trudności w nabraniu powietrza. Pomocne w rozpoznaniu astmy są zarówno wywiad z pacjentem, jak i spirometria - badanie mierzące pojemność płuc i przepływ powietrza. Leczenie astmy polega na przyjmowaniu leków kontrolujących objawy (przede wszystkim kortykosteroidów), a w razie wystąpienia duszności również na zastosowaniu leków rozkurczających oskrzela.

Astma - co to?

Astma to schorzenie, w którym dochodzi do okresowego zwężania się dróg oddechowych pod wpływem niegroźnych dla innych osób czynników drażniących. W przebiegu astmy zaobserwować można proces zapalny, nadmierne wydzielanie śluzu, a także skurcz mięśni gładkich oskrzeli. Rozpoznanie astmy odbywa się na podstawie opisu objawów, a także badań pozwalających ocenić funkcje płuc. Należy do nich przede wszystkim spirometria, a czasem również badanie RTG.

Astmę można podzielić ze względu na etiologię na:

• alergiczną - zwykle pojawia się w dzieciństwie i często towarzyszą jej inne choroby atopowe. W tej grupie pacjentów często występuje dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób atopowych. Badania wykazują zazwyczaj dodatnie wyniki testów skórnych z alergenami wziewnymi, podwyższone poziomy alergenowo swoistych przeciwciał IgE we krwi oraz eozynofilię w plwocinie indukowanej. Pacjenci z astmą alergiczną zazwyczaj dobrze reagują na leczenie glikokortykosteroidami wziewnymi (GKSw).

• niealergiczną - występuje najczęściej u dorosłych i charakteryzuje się częściej postępującym przebiegiem. U osób z tym typem astmy wyniki testów skórnych są zazwyczaj ujemne, a we krwi nie wykrywa się alergenowo swoistych przeciwciał IgE. W tej grupie pacjentów często obserwuje się gorszą odpowiedź na leczenie GKSw.

Inny podział astmy to podział na trzy fenotypy: astmę o późnym początku, astmę z utrwaloną obturacją oskrzeli oraz astmę współistniejącą z otyłością.

Astma - objawy

Objawy astmy mogą różnić się u poszczególnych pacjentów. Wpływ na przebieg choroby mają indywidualne predyspozycje organizmu, w także wiek pacjenta. Istnieje jednak pewna grupa symptomów, która daje wskazówkę, że należy dokonać szczegółowej diagnostyki pod kątem astmy. Należą do nich:

• duszność - uczucie trudności w oddychaniu, zwłaszcza podczas wydechu, może występować nagle lub stopniowo się nasilać, szczególnie w nocy, nad ranem lub po wysiłku fizycznym;

• świszczący oddech - charakterystyczny gwizd lub świst słyszalny podczas oddychania, szczególnie podczas wydechu;

• kaszel - przewlekły, uporczywy kaszel, który często nasila się w nocy lub wczesnym rankiem, może być suchy lub z odkrztuszaniem niewielkiej ilości śluzu; zwykle towarzyszy duszności lub występuje jako jedyny objaw. W przypadku dorosłych kaszel rzadko jest objawem astmy;

• uczucie ucisku w klatce piersiowej - uczucie ściskania, ciężkości lub ucisku w okolicy klatki piersiowej;

• zmęczenie - narastające uczucie zmęczenia spowodowane niedotlenieniem organizmu i wysiłkiem oddechowym.

Astma - przyczyny

Do najczęstszych przyczyn astmy należą:

• predyspozycje genetyczne - występowanie przypadków astmy w rodzinie;

• kontakt z alergenami takimi jak pyłki roślin, sierść zwierząt, roztocze i pleśnie;

• zanieczyszczenie powietrza;

• dym tytoniowy;

• infekcje uszkadzające drogi oddechowe, np. zakażenie wirusem RSV.

Astma - leczenie

Podstawą leczenia jest przewlekłe stosowanie leku przeciwzapalnego w celu opanowania procesu zapalnego w oskrzelach, utrzymanie pełnej kontroli objawów choroby, zapobieganie zaostrzeniom oraz zminimalizowanie ryzyka przedwczesnego śmierci pacjenta. Leki stosowane w astmie możemy podzielić na:

• leki kontrolujące przebieg choroby- wziewne glikokortykosteroidy (wGKS), długo działające β2-mimetyki wziewne (LABA), długo działające leki przeciwcholinergiczne (LAMA) i leki przeciwleukotrienowe;

• leki objawowe - szybko i krótko działające ß2-mimetyki wziewne (SABA- fenoterol, salbulatmol), bromek ipratropium – stosowany jest w zaostrzeniu astmy jako lek dodatkowy, glikokortykosteroidy stosowane doustnie;

• inne metody leczenia stosowane u chorych na astmę ciężką – przeciwciała monoklonalne, GKS doustne, antybiotykoterapia przewlekła, termoplastyka oskrzeli.

Astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa to podstawowy typ astmy. Charakteryzuje się napadami odwracalnej obturacji dróg oddechowych.

Astma oskrzelowa - objawy

Najczęstsze objawy astmy oskrzelowej to świsty oddechowe, napady kaszlu, ucisk w klatce piersiowej i duszność.

Często dochodzi do nasilenia objawów w reakcji na wysiłek fizyczny, zanieczyszczenie powietrza, silne emocje czy zimne powietrze.

Astma oskrzelowa - przywileje

W niektórych przypadkach można z powodu astmy starać się o orzeczenie o niepełnosprawności i zasiłek pielęgnacyjny. Wymaga to jednak spełnienia określonych warunków i wykazania, że długotrwała choroba powoduje konieczność zapewnienia choremu całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Nieleczona astma oskrzelowa - objawy

Objawy, które mogą występować przy nieleczonej astmie, obejmują utrzymujące się trudności w oddychaniu, stały, uporczywy kaszel, stale obecny świszczący oddech i ciągłe uczucie ciężkości w klatce piersiowej.

Co ważne w wyniku długotrwałego niekontrolowanego stanu zapalnego może dojść nawet do zmian w budowie oskrzeli. Stają się one trwale zwężone i dochodzi do upośledzenia ich funkcji. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do niewydolności oddechowej, a więc stanu zagrażającego życiu.

Astma alergiczna

Astma alergiczna to jedna z form astmy oskrzelowej. W tym przypadku objawy wywołane są przez kontakt z alergenem. Układ immunologiczny reaguje na nie w nieprawidłowy sposób, co prowadzi do wystąpienia u pacjenta trudności z oddychaniem.

Najczęściej zaczyna się w dzieciństwie, a jej przebieg często wiąże się z innymi chorobami atopowymi, takimi jak atopowe zapalenie skóry lub alergiczny katar sienny. U pacjentów z tym typem astmy często stwierdza się dodatni wywiad rodzinny dotyczący chorób atopowych.

Diagnostyka zazwyczaj ujawnia dodatnie wyniki testów skórnych na alergeny wziewne, podwyższone poziomy IgE swoistych dla alergenów we krwi oraz eozynofilię w plwocinie indukowanej. Pacjenci z astmą alergiczną na ogół dobrze odpowiadają na leczenie glikokortykosteroidami wziewnymi (GKSw), jednak kluczowe jest również unikanie ekspozycji na alergeny.

Astma sercowa

Astma sercowa, znana również jako dychawica sercowa, to stan, w którym duszność, świszczący oddech i kaszel są wynikiem przekrwienia płuc oraz oskrzeli na skutek przewlekłej lewokomorowej niewydolności serca. Nieleczona może prowadzić do powikłań kardiologicznych, a w skrajnych przypadkach do zagrożenia życia.

Astma sercowa - objawy

Astma sercowa może być początkowo mylnie uznana za astmę oskrzelową, ponieważ daje bardzo podobne objawy. Są nimi duszności, kaszel, uciska w klatce piersiowej czy też świszczący oddech. Nieleczona astma sercowa może przekształcać się w obrzęk płuc, dlatego tak ważne jest, aby lekarz wnikliwie przeanalizował podłoże trudności z oddychaniem, biorąc pod uwagę również problemy kardiologiczne.

Astma oskrzelowa u dzieci

Według statystyk WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) na astmę choruje ponad 300 mln ludzi na świecie. Co więcej, jest to najczęściej występująca choroba przewlekła u dzieci. Szacuje się, że rocznie diagnozuje się astmę u 0,3% do 0,5% dzieci i młodzieży.

Astma - objawy u dzieci

Objawy astmy u dzieci są podobne jak u dorosłych - można zaobserwować świszczący oddech, trudności w oddychaniu, płytki oddech, ucisk w klatce piersiowej czy suchy, uporczywy kaszel.

Należy jednak zwrócić uwagę na nawracające zapalenia oskrzeli. Zdiagnozowanie u dziecka kilka razy w ciągu roku zapalenia oskrzeli z obturacją daje podstawy do wszczęcia diagnostyki w kierunku astmy.

Astma oskrzelowa u dzieci - czy jest wyleczalna?

Astma oskrzelowa należy do chorób przewlekłych. Nie jest całkowicie wyleczalna. W wielu przypadkach dzieci doświadczają ustąpienia objawów w miarę dorastania, jednak astma może nawracać lub utrzymywać się w dorosłym życiu. Na szczęście odpowiednie leczenie, które obejmuje stosowanie leków zmniejszających stan zapalny i rozszerzających oskrzela oraz unikanie czynników zaostrzających objawy, może znacząco poprawić jakość życia dziecka.

W przypadku małych dzieci, u których rozpoznano astmę oskrzelową okołoinfekcyjną na ogół dochodzi do "wyrośnięcia" z astmy w wieku szkolnym.

Astma wczesnodziecięca

Astma wczesnodziecięca ma przebieg i objawy podobne jak u dorosłych. Rozpoznaje się ją u najmłodszych dzieci, w wieku od kilku miesięcy do 5 lat. Leczenie koncentruje się na zahamowaniu procesu zapalnego poprzez glikokortykosteroidy wziewne.

Zdarza się, że dziecko „wyrasta” z astmy w wieku szkolnym, jednak w istocie jest to po prostu ustąpienie objawów, które mogą powrócić w późniejszym okresie. Przed rozpoznaniem astmy, zwłaszcza u małych dzieci, powinno się wykluczyć inne choroby przebiegające z podobnymi objawami.

Astma wczesnodziecięca - objawy

Do objawów astmy wczesnodziecięcej zaliczamy symptomy podobne jak u dorosłych i starszych dzieci, a więc świsty oddechowe, trudności z oddychaniem, przewlekły kaszel i duszności.

Astma u niemowlaka

Astma może dotknąć również niemowlęta, choć bywa u nich trudna do rozpoznania. Najważniejsze jest, aby pediatra umiał odróżnić objawy astmy od objawów infekcji dróg oddechowych. Pomocne może być zwrócenie uwagi na brak gorączki, wskaźnik CRP pozostający w normie oraz nawracający charakter dolegliwości.

Do objawów które mogą wskazywać na astmę u niemowlaka są: problemy z karmieniem, nadmierne pocenie się oraz uczucie dyskomfortu, świszczący oddech, bardzo szybki oddech, bladość skóry oraz zasinienie ust lub paznokci. W przypadku napadu astmy występuje również plwocina trudna do odkrztuszenia, a także nawracające zapalenie oskrzeli.

Astma wysiłkowa

Astmę wysiłkową rozpoznajemy, gdy da się zauważyć związek między wystąpieniem lub nasileniem objawów a aktywnością fizyczną. Trudności oddechowe mogą pojawić się w trakcie ćwiczeń, ale również do kilku godzin po ich zakończeniu. Najczęściej ustępują samoistnie po odpoczynku.

Astma wysiłkowa - objawy

Typowe objawy astmy wysiłkowej są podobne do symptomów podstawowej postaci astmy oskrzelowej, a więc obejmują duszność, kaszel oraz świsty i ucisk w klatce piersiowej. Dodatkowo można zauważyć spłycenie oddechu.

Astma wysiłkowa u dorosłych

Na astmę wysiłkową chorują najczęściej dzieci i młodzież, ale może ona dotknąć również osób dorosłych. Nie ma górnej granicy wieku, w jakim może rozwinąć się astma, a także nie istnieje obecnie sposób na jej całkowite wyleczenie.

Astma nabyta

Na rozwój astmy mogą mieć wpływ zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Oznacza to, że chorobę tę można nabyć i może się tak stać w każdy wieku, również dorosłym. Pojawienie się objawów astmy nabytej jest zwykle związane z narażeniem na szkodliwe czynniki, takie jak zanieczyszczenia, dym tytoniowy, substancje chemiczne w miejscu pracy (astma zawodowa), choć czasem astma rozwija się też w wyniku przewlekłej infekcji dróg oddechowych.

Astma po COVID-19

Covid-19, podobnie jak inne infekcje dróg oddechowych, może powodować zaostrzenie astmy oskrzelowej, choć nie obserwuje się tego często. W przypadku, gdy pacjent po przebyciu zakażenia podejrzewa, że rozwijają się lub pogarszają u niego objawy astmy, powinien rozważyć konsultację pulmonologiczną.

Astma oskrzelowa - RTG

RTG nie należy do standardowych badań w diagnostyce astmy oskrzelowej. Częściej stosuje się spirometrię, pozwalającą na pomiar szczytowego przepływu wydechowego. RTG klatki piersiowej u pacjentów z astmą jest najczęściej prawidłowe, jednak badanie to może być wykonane w celu wykluczenia innych schorzeń płuc, takich jak zapalenie płuc i oskrzeli czy obecność ciał obcych w drogach oddechowych.

Inhalator - astma

Leki na astmę to przede wszystkim leki wziewne podawane w formie aerozolu. Do ich podaży służy inhalator - urządzenie medyczne, które dostarcza leki bezpośrednio do dróg oddechowych w postaci drobnej mgiełki. Dzięki temu substancja czynna trafia tam, gdzie jest najbardziej potrzebna, czyli do oskrzeli. Najpopularniejszymi rodzajami stosowanymi przy astmie są inhalatory ciśnieniowe oraz proszkowe.

Astma - atak

Podczas ataku astmy można zauważyć nagłe nasilenie objawów, takich jak duszności, świszczący oddech, uporczywy kaszel oraz uczucie ucisku w klatce piersiowej. Pacjent może mieć trudności z nabraniem powietrza, a jego oddech staje się szybki i płytki.

W przypadku ataku astmy należy jak najszybciej zastosować doraźny inhalator z lekiem rozszerzającym oskrzela (np. salbutamol) i starać się uspokoić oddech zapewniając choremu najwygodniejszą dla niego pozycję oraz dostęp do świeżego powietrza. Jeśli objawy nie ustępują po kilku minutach lub się nasilają, należy wezwać pogotowie.

Astma a palenie

Palenie tytoniu znacznie zwiększa ryzyko zaostrzeń astmy i obniża skuteczność jej leczenia. Dym tytoniowy działa drażniąco na drogi oddechowe, nasilając stan zapalny i skurcz oskrzeli. Pacjenci z astmą powinni nie tylko unikać palenia tytoniu, ale również biernej ekspozycji na dym papierosowy.

Astma - ICD-10

Astma oskrzelowa jest sklasyfikowana w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 pod kodem J45.

Bibliografia