Konsultacja z E-receptą 49.99 zł już w 15 minut!
Rwa kulszowa - objawy i leczenie
Rwa kulszowa to dość częste i utrudniające codzienną aktywność schorzenie objawiające się jako ból promieniujący od odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa aż do stopy. Leczenie rwy kulszowej to m.in. unikanie obciążenia kręgosłupa, stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a w ciężkich przypadkach, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Leczenie może odbywać się za pomocą leków na receptę.
Autor: Redakcja Erecept.pl
02.10.2024
Rwa kulszowa - objawy i leczenie - podsumowanie
- Rwa kulszowa to zespół bólowy wywołany uciskiem dwu kulszowego. Ból najczęściej rozpoczyna się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i promieniuje przez pośladek, tylną powierzchnię uda i podudzia aż do stopy.
- Objawy mogą obejmować ból, mrowienie, drętwienie, niedowład mięśniowy oraz zaburzenia czucia, a w ciężkich przypadkach problemy z oddawaniem moczu i defekacją.
- Do najczęstszej przyczyny rwy kulszowej zalicza się dyskopatię, czyli przepuklinę krążka międzykręgowego, która powoduje ucisk na korzenie nerwowe.
e-Recepta Express
Do 1 godziny roboczej* Antykoncepcja stała, leki stałe, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych, leki na potencję.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Antykoncepcja awaryjna
Do 1 godziny roboczej* Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Czynniki ryzyka rozwoju rwy kulszowej
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa jest chorobą cywilizacyjną, czyli związaną z trybem życia. Za jej rozwój, a tym samym zwiększeniem ryzyka wystąpienia objawów rwy kulszowej, odpowiadają m.in.:
Nadwaga i otyłość. Duża masa ciała powoduje niekorzystne przeciążenia kręgosłupa i zwiększa ryzyko ucisku nerwu kulszowego. Za przyczynę tego zjawiska uważa się nadmierne wygięcie kręgosłupa lędźwiowego. Kobiety w ciąży również mogą być bardziej narażone na rozwinięcie rwy kulszowej.
Niewystarczająca aktywność fizyczna może prowadzić do osłabienia mięśni stabilizujących kręgosłup, co wiąże się ze spadkiem jego zdolności przenoszenia obciążeń, a w konsekwencji wykształcenia niekorzystnych krzywizn i uciskiem na korzenie nerwu kulszowego.
Niekorzystny wpływ na zdrowie kręgosłupa mają praca lub czynności, które wiążą się z długotrwałym przebywaniem w tej samej pozycji (np. kierowcy) lub podnoszeniem ciężkich przedmiotów.
Rwa kulszowa występuje częściej u osób w podeszłym wieku z powodu postępującego zwyrodnienia kręgosłupa.
Inne czynniki ryzyka
Do pozostałych czynników ryzyka rwy kulszowej zaliczamy: urazy kręgosłupa, niektóre choroby (np. cukrzyca, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa) oraz czynniki genetyczne.
Warto pamiętać, że obecność tych czynników ryzyka nie oznacza automatycznie wystąpienia rwy kulszowej, ale może zwiększać szanse na jej rozwinięcie.
Leczenie zachowawcze rwy kulszowej
Silny atak rwy kulszowej wymusza ograniczenie wszelkiego obciążania i zbędnych ruchów kręgosłupa. Podstawą leczenia zachowawczego rwy kulszowej jest czasowe odciążenie kręgosłupa i ograniczenie czynności mogących nasilać objawy np. schylanie czy podnoszenie cięższych przedmiotów.
Pozycja na wznak z poduszką podłożoną pod kolana lub ułożenie na boku z nogami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych mogą przynieść ulgę już po 1-2 dniach. Unieruchomienie dłuższe niż 3-4 dni nie jest jednak zasadne i w razie braku istotnej poprawy w zakresie dolegliwości bólowych, konieczna jest konsultacja lekarza.
Do metod leczenia zachowawczego w niektórych przypadkach rwy kulszowej zaliczamy również masaże, zabiegi kinezyterapii i fizykoterapii oraz akupunkturę. Należy pamiętać, że nasilenie dolegliwości bólowych mogą powodować tak proste czynności jak chodzenie, a nawet kichanie czy kaszel.
Leczenie farmakologiczne
Celem złagodzenia bólu można stosować doustne leki przeciwbólowe dostępne w aptece bez recepty takie jak: ibuprofen, metamizol, diklofenak czy meloksykam. Ulgę przynieść mogą preparaty przeciwzapalne stosowane miejscowo lub okłady chłodzące lub rozgrzewające.
Należy pamiętać, że im szybciej zastosuje się leczenie zachowawcze ostrej rwy kulszowej, tym mniejsza szansa na jej przejście w przewlekły zespół bólowy kręgosłupa.
Kiedy zgłosić się do lekarza z rwą kulszową?
W przypadku rwy kulszowej zaleca się skonsultowanie z lekarzem w następujących sytuacjach:
Ból utrzymuje się bądź ulega nasileniu przez dłuższy czas i nie ustępuje pomimo zastosowania domowych środków łagodzących i leczenia zachowawczego.
Bólowi towarzyszą zaburzenia neurologiczne takie jak zaburzenia czucia pod postacią mrowienia lub drętwienia kończyn dolnych.
Osłabienie siły mięśniowej lub niedowład w kończynach dolnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na ograniczenia ruchomości w stawie skokowym tzn. zginanie i prostowanie stopy.
Trudności w poruszaniu się i wykonywaniu codziennych czynności są wskazaniem do zasięgnięcia porady medycznej.
W przypadku bólu o charakterze przewlekłym objawy takie jak: niewyjaśniona utrata masy ciała, towarzyszące bólowi gorączka lub dreszcze, nasilanie się bólu w nocy lub w pozycji leżącej są wskazaniami do zgłoszenia się do lekarza.
Diagnostyka rwy kulszowej
W trakcie wizyty lekarz zada pytania dotyczące wystąpienia, lokalizacji i nasilenia objawów rwy kulszowej oraz objawów towarzyszących (gorączka, problemy z oddawaniem moczu i stolca). Dokona również oceny napięcia i siły mięśniowej, zakresu ruchu oraz czucia w obrębie kończyn dolnych.
Po przeprowadzeniu wywiadu i zbadaniu, lekarz może zadecydować o dalszym leczeniu zachowawczym przypisując receptę na silniejsze leki przeciwbólowe, np. leki opioidowe i rozkurczające mięśnie przykręgosłupowe w formie doustnej lub pod postacią zastrzyków.
W większości przypadków sam obraz kliniczny wystarcza lekarzowi do postawienia rozpoznania, czasami jednak zlecane są badania obrazowe pogłębiające diagnostykę rwy kulszowej np. rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa.
Co to jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa, potocznie nazywana "korzonkami", to zespół bólowy okolicy unerwianej przez nerw kulszowy. Ból najczęściej rozpoczyna się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i promieniuje przez pośladek, tylną powierzchnię uda i podudzia aż do stopy.
Towarzyszy temu wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. To powoduje usztywnienie i ograniczenie ruchomości tej okolicy. Dodatkowo mogą występować objawy neurologiczne takie jak: mrowienie, drętwienie, zaburzenia czucia, niedowład mięśniowy, w tym niedowład stopy.
W skrajnych przypadkach może dojść do zaburzenia oddawania moczu i defekacji oraz upośledzenia funkcji seksualnych. Rwa kulszowa może występować obustronnie, znaczniej częściej jednak dotyka jednej kończyny.
Przebieg rwy kulszowej
Do ostrego ataku rwy kulszowej dochodzi najczęściej w wyniku gwałtownego przeciążenia kręgosłupa lub urazu. Ból może też narastać stopniowo promieniując do różnych części kończyny dolnej, zależnie od tego, które nerwy są uciskane.
Ze względu na czas trwania, rwę kulszową można podzielić na ostrą (krótkoterminową), która trwa od 3 do 10 tygodni oraz przewlekłą (długoterminową) zazwyczaj trwającą więcej niż kilkanaście tygodni.
Leczenie operacyjne rwy kulszowej
W niektórych przypadkach rwy kulszowej konieczna bywa operacja chirurgiczna.
Do takich sytuacji należą m.in. nasilony zespół bólowy, którego nie można opanować lekami przeciwbólowymi, znaczne niedowłady w obrębie kończyny dolnej z potwierdzonym badaniami obrazowymi uciskiem na korzenie nerwowe nerwu kulszowego przez fragment krążka międzykręgowego.
Chirurg ustala rodzaj postępowania zabiegowego w zależności od przyczyny choroby.Leczenie operacyjne, u zdecydowanej większości pacjentów z ostrą rwą kulszową, przynosi ulgę bezpośrednio po zabiegu operacyjnym, dzięki zlikwidowaniu ucisku na korzenie nerwowe.
Czym spowodowana jest rwa kulszowa?
Objawy rwy kulszowej wynikają z ucisku korzeni nerwowych, z których połączenia powstaje nerw kulszowy lub podrażnienia nerwu kulszowego na jego przebiegu. Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest dyskopatia, czyli przepuklina krążka międzykręgowego, który uciska na korzenie nerwowe w kanale kręgowym.
Dyskopatia i jej przyczyny
Przyczyną dyskopatii jest postępujące z wiekiem zwyrodnienie krążków międzykręgowych, które tracą swoją elastyczność i zdolność amortyzacji.
Proces ten w połączeniu z nadmiernym obciążaniem kręgosłupa może spowodować pęknięcie włóknistej części krążka międzykręgowego i przesunięcie jądra miażdżystego w głąb kanału kręgowego. Zwyrodniały krążek międzykręgowy powoduje ucisk korzeni nerwowych i objawy rwy kulszowej.
Największe obciążenie kręgosłupa dotyka odcinek lędźwiowy, gdzie swój początek ma nerw kulszowy. To największy nerw w ludzkim ciele, dlatego objawy związane z jego uciskiem są tak dotkliwe, a ból promieniuje do tak wielu okolic.
Inne przyczyny
Inne przyczyny rwy kulszowej to: stenoza kanału kręgowego, urazy kręgosłupa lub mięśni przykręgosłupowych. Rzadziej ból korzeniowy może być spowodowany uciskiem korzeni przez guzy nowotworowe lub zmiany ropne w obrębie kanału kręgowego.
Inną jednostką, dającą podobne objawy, jest zespół mięśnia gruszkowatego, gdzie wzmożone napięcie tego mięśnia powoduje ucisk nerwu kulszowego na jego przebiegu.
Jak zapobiegać rwie kulszowej?
Starając się uchronić przed rwą kulszową i towarzyszącym jej objawom należy przede wszystkim dbać o zdrowie kręgosłupa.
Szczególnie istotna jest aktywność fizyczna wzmacniająca mięśnie przykręgosłupowe, mięśnie brzucha oraz pośladki. Te grupy mięśniowe są bowiem w największym stopniu odpowiedzialne za stabilizację kręgosłupa.
Higiena pracy
Niezwykle ważnym elementem profilaktyki jest również odpowiednia higiena pracy wykonywanej w pozycji siedzącej np. ustawienie odpowiedniej wysokości biurka i krzesła.
Jeśli Twoja praca lub styl życia wymaga długotrwałego siedzenia lub stania, staraj się regularnie zmieniać pozycję, robić przerwy i wykonywać ćwiczenia rozciągające.
Unikanie nadmiernego obciążenia kręgosłupa
Bardzo ważne jest również unikanie nadmiernego obciążania kręgosłupa. Warto również pamiętać o zasadach podnoszenia ciężkich przedmiotów.
Ciężar powinno podnosić się na zgiętych kolanach, prostych plecach oraz pamiętać o równomiernym rozłożeniu obciążenia na obie strony ciała. Dotyczy to przede wszystkim pracowników fizycznych, ale też osób ćwiczących na siłowni.
Odpowiednie ułożenie ciała podczas snu
Odpowiednie ułożenie ciała podczas snu także ma wpływ na nasz kręgosłup. Wybieraj wygodne i odpowiednio podpierające kręgosłup materace i poduszki. Staraj się utrzymywać neutralną pozycję kręgosłupa podczas snu.
Utrzymanie prawidłowej masy ciała
Utrzymanie prawidłowej masy ciała to kolejne zalecenie, które zapobiega rwie kulszowej. Otyłość i nadwaga mogą zwiększać obciążenie kręgosłupa oraz predysponować do rozwoju rwy kulszowej. Właściwa dieta i regularna aktywność fizyczna mogą pomóc w utrzymaniu zdrowej masy ciała.
W przypadku wiedzy o genetycznym obciążeniu chorobami zwiększającymi ryzyko rwy kulszowej np. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, należy pamiętać o regularnej kontroli tych schorzeń w gabinecie u specjalisty.
Rwa kulszowa w ciąży
Rwa kulszowa podczas ciąży pojawia się głównie w ostatnim, trzecim trymestrze,
chociaż możliwe jest jej wystąpienie niezależnie od okresu ciąży.
Istnieje również ryzyko, że ból związany z rwą kulszową będzie się stopniowo nasilał w miarę postępu ciąży.
Często zdarza się, że rwa kulszowa znika po porodzie, gdyż główne przyczyny jej pojawienia się w ciąży przestają istnieć. Jednakże, warto mieć na uwadze, że w pewnych przypadkach, ból może nadal utrzymywać się po urodzeniu dziecka i wymagać specjalistycznego leczenia.
Z drugiej strony, kobiety, które miały do czynienia z rwą kulszową przed ciążą, mogą być bardziej narażone na jej powrót podczas ciąży. Dzieje się tak z powodu dodatkowych obciążeń na kręgosłup i nerw kulszowy, jakie niesie ze sobą ciąża, zwłaszcza u osób wcześniej doświadczających tego typu problemów.
Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej w ciąży są zmiany hormonalne. Innym czynnikiem przyczyniającym się do występowania rwy kulszowej w ciąży jest wzrost masy płodu. W miarę wzrostu obwodu brzucha ciężarnej, zmienia się środek ciężkości ciała, co często prowadzi do zmian w postawie. Problemy z postawą ciała mogą powodować dodatkowe obciążenie dolnej części pleców i wywoływać silny ból o charakterze rwy kulszowej.
Czy rwa kulszowa w ciąży jest groźna dla dziecka?
Rwa kulszowa w ciąży, pomimo że niewątpliwie sprawia matce dyskomfort, zazwyczaj nie stanowi zagrożenia dla dziecka. Wszelkie dolegliwości bólowe dotyczą matki i nie wpływają bezpośrednio na rozwijający się płód.
Niemniej jednak zawsze zaleca się konsultację z lekarzem prowadzącym ciążę w przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów bólowych. Należy również podkreślić, że stosowanie wielu powszechnie dostępnych leków przeciwbólowych jest przeciwwskazane w okresie ciąży.
Jak można złagodzić ból spowodowany rwą kulszową w warunkach domowych?
Leczenie rwy kulszowej podczas ciąży może być uciążliwe ze względu na ograniczone możliwości korzystania z dostępnych na rynku środków przeciwbólowych.
Istnieją jednak skuteczne domowe metody, które można zastosować, jeśli dolegliwości bólowe pojawiają się u ciężarnej:
ćwiczenia oddechowe i rozciągające,
ciepłe okłady i kąpiele,
zmiana pozycji - unikanie długiego siedzenia lub stania,
dbanie o prawidłową postawę ciała,
zbilansowana dieta oraz odpowiednie nawodnienie organizmu.
Pamiętaj, że przed zastosowaniem jakichkolwiek metod leczenia domowego, warto skonsultować się z lekarzem. To szczególnie ważne w przypadku ciąży, gdyż niektóre metody mogą być niewskazane w zależności od stanu zdrowia matki i dziecka.
Rwa udowa
Jakie są przyczyny rwy udowej?
Najczęściej rwa udowa jest wynikiem dyskopatii przestrzeni L3-L4 kręgosłupa, która powoduje ucisk korzenia nerwu rdzeniowego L4. Przyczyną rwy udowej może być również uszkodzony sam nerw udowy (tak dzieje się w przypadku urazy lub zajęcia go procesem chorobowym u cukrzyków).
Do możliwych czynników wywołujących rwę udową zalicza się:
niewystarczający wysiłek fizyczny;
nieprawidłową aktywność fizyczna – niewłaściwe ćwiczenia mogą prowadzić do uszkodzenia mięśni przykręgosłupowych, wiązadeł stawowych;
uszkodzenie krążka międzykręgowego – tzw. dysku – może doprowadzić do ucisku na nerwy, w tym na nerw udowy;
uszkodzenie nerwu udowego – w wyniku między innymi urazu - na przykład złamania miednicy lub guza miednicy, krwawienia zaotrzewnowego, cukrzycy;
nadwaga, otyłość – przyczyniają się do rozwinięcia zmian zwyrodnieniowych w kręgosłupie, które zmniejszają otwory między kręgami, przez co stają się one zbyt ciasne dla przebiegających korzeni nerwowych;
miejscowy stan zapalny;
przeziębienie, wychłodzenie w odcinku lędźwiowym – wychłodzenie skutkuje przykurczami mięśni przykręgosłupowych;
reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) lub zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa;
choroby zakaźne.
Jak objawia się rwa udowa?
Rwa udowa objawia się bólem w przedniej części uda, kolanie i wewnętrznej stronie łydki. Chorzy z czasem odczuwają coraz większy dyskomfort podczas chodzenia.
Pacjenci opisują ból jako rwący, elektryczny lub palący. Zazwyczaj ból występuje po jednej stronie ciała, choć w rzadkich przypadkach może być obustronny. Szybkość pojawienia się bólu może zależeć od przyczyny i rozległości zmian chorobowych - może pojawić się nagle lub narastać stopniowo, co jest charakterystyczne dla przewlekłego przebiegu rwy.
Inne często występujące objawy to:
wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych,
przykurcze w kończynie dolnej,
zniesienie odruchu kolanowego,
odruchowe skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego,
zaniki mięśnia czworogłowego uda.
Na czym polega leczenie rwy udowej?
W leczeniu rwy udowej wykorzystuje się metody zachowawcze i zabiegowe. Ważnym elementem powrotu do zdrowia jest też rehabilitacja.
Leczenie zachowawcze
Leczenie zachowawcze rwy udowej obejmuje szereg działań mających na celu złagodzenie dolegliwości bólowych i poprawę stanu pacjenta.
Aby odciążyć krążek międzykręgowy w okresie ostrym, zaleca się długotrwałe utrzymywanie pacjenta na twardym łóżku, często z uniesionymi kończynami, co może być osiągnięte poprzez użycie zrolowanego koca lub poduszki pod kolanami. Pozycja ta zmniejsza nacisk na krążek międzykręgowy i może przynieść ulgę w przypadku nagłych ataków bólu.
W przypadku nieustępującego bólu stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
W celu zmniejszenia napięcia mięśniowego, które często towarzyszy rwie udowej, można zastosować różne środki i procedury. Wskazane jest stosowanie leków rozluźniających mięśnie, ciepłych okładów oraz fizjoterapii.
Po zmniejszeniu ostrych dolegliwości bólowych istotne jest włączenie ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha i prostownik grzbietu. Dodatkowo pacjent może skorzystać z nauki prawidłowych wzorców ruchu i postawy, szczególnie w kontekście dźwigania ciężkich przedmiotów i siedzenia. Ćwiczenia te poprawiają stabilność kręgosłupa, co może zmniejszyć ryzyko nawrotów rwy udowej.
Leczenie operacyjne
W przypadku rwy udowej przebiegającej z niedowładem kończyny dolnej, pacjent kierowany jest do leczenia zabiegowego w trybie pilnym. Tak samo dzieje się, gdy pacjent prezentuje objawy z obszaru ogona końskiego - zaburzenia funkcji zwieraczy.
Zabieg w trybie planowym wykonuje się u chorych, u których objawy rwy udowej utrzymują się przez minimum 6-8 tygodni pomimo stosowania leków przeciwbólowych lub w przypadku nawracających dolegliwości bólowych, które upośledzają jakość życia.
Rehabilitacja
Rehabilitacja w przypadku rwy udowej obejmuje kompleksową gamę działań, których celem jest nie tylko łagodzenie ostrych objawów tej dolegliwości, lecz także poprawa ogólnej kondycji pacjenta.
Kluczowym elementem tego procesu jest edukacja, która skupia się na przekazaniu pacjentowi wiedzy dotyczącej skutecznych metod łagodzenia objawów rwy udowej, wykorzystując przy tym specjalne pozycje ułożeniowe.
W ramach rehabilitacji stosuje się różnorodne metody terapeutyczne, takie jak kinesiotaping, zabiegi osteopatyczne, terapia manualna, masaż, a także różne formy terapii powięziowej. Dodatkowo skutecznym narzędziem w redukcji bólu w trakcie rehabilitacji są przezskórna elektryczna stymulacja nerwów, wykorzystująca prądy TENS czy prądy diadynamiczne.
Bibliografia
Inni czytali również
- Spis treści
- Rwa kulszowa - objawy i leczenie - podsumowanie
- Czynniki ryzyka rozwoju rwy kulszowej
- Leczenie zachowawcze rwy kulszowej
- Kiedy zgłosić się do lekarza z rwą kulszową?
- Diagnostyka rwy kulszowej
- Co to jest rwa kulszowa?
- Leczenie operacyjne rwy kulszowej
- Czym spowodowana jest rwa kulszowa?
- Jak zapobiegać rwie kulszowej?
- Rwa kulszowa w ciąży
- Rwa udowa
- Bibliografia