Skończyłaś 40 lat? Czas, aby na nowo porozmawiać z ginekologiem na temat antykoncepcji hormonalnej
Wybór metody antykoncepcyjnej zależy od wielu czynników, które trzeba uwzględnić w wywiadzie lekarskim. Dotyczy to szczególnie kobiet po 40. roku życia, ponieważ z wiekiem zwiększa się m.in. ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i zakrzepowo-zatorowych.
Jeśli czterdziestolatka boryka się z nadwagą lub otyłością, ma zwiększone stężenie glukozy (cukru), pali papierosy oznacza to, że potrzebuje zabezpieczenia przed ciążą, które będzie miało jak najmniejszy wpływ na zdrowie. Jednoskładnikowa antykoncepcja bez estrogenu to antykoncepcja hormonalna pierwszego wyboru u kobiet po 40. roku życia z innymi współistniejącymi czynnikami ryzyka – ze względu na bezpieczeństwo stosowania oraz skuteczność porównywalną do antykoncepcji dwuskładnikowej.
"Jak co roku poszłam do ginekologa na cytologię. Akurat byłam świeżo po czterdziestych urodzinach. To lekarz zaczął rozmowę o antykoncepcji hormonalnej, którą stosuję od wielu lat. Nie miałam pojęcia, że po czterdziestce należy przyjrzeć się jej ponownie.
Ginekolog przeprowadził ze mną wnikliwy wywiad na temat chorób w rodzinie i mojego obecnego stanu zdrowia – zapytał, czy na coś choruję, czy palę papierosy, zlecił wykonanie badań. Na koniec przepisał mi antykoncepcję bez estrogenu, bo okazało się, że w moim wieku i przy moim stanie zdrowia (nadciśnienie, nadwaga) ten hormon nie jest wskazany.
Nową antykoncepcję stosuję od 3 miesięcy. Najważniejsze, że ta metoda jest bezpieczniejsza w moim stanie zdrowia niż antykoncepcja dwuskładnikowa z estrogenem" – Kasia, 40 lat.
U kobiet po 40. roku życia statystycznie częściej występują choroby, takie jak nadciśnienie, cukrzyca, dyslipidemia. U coraz większej liczby pacjentek zwiększa się też wskaźnik BMI, co niejednokrotnie jest efektem pozostałych po urodzeniu dziecka kilogramów. Ponadto kobiety po czterdziestce doświadczają powikłań zakrzepowych.
Wyżej wymienione czynniki są bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji dwuskładnikowej z estrogenem lub mogą stanowić przyczynę ryzyka, który w połączeniu z innymi czynnikami staje się takim przeciwwskazaniem.
Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w takich przypadkach antykoncepcją pierwszego wyboru powinna być jednoskładnikowa antykoncepcja bez estrogenu.
To oznacza, że o wyborze antykoncepcji po 40. roku życia nie zawsze przesądzają preferencje pacjentki. Decyzję o bezpiecznej metodzie musi podjąć lekarz ginekolog, który po uwzględnieniu przeciwwskazań i różnych czynników ryzyka zaproponuje rozwiązania odpowiednie dla konkretnej kobiety.
POROZMAWIAJ Z LEKARZEM O ANTYKONCEPCJI >Skończyłaś 40 lat – porozmawiaj z ginekologiem
"Powinnam rzucić palenie, ale wiadomo jak jest – jak rzucasz, to tyjesz, a jak tyjesz, denerwujesz się tym i wracasz do nałogu. Błędne koło. Mnie dodatkowo stresowało ryzyko niechcianej ciąży. Mam dwójkę dzieci i nie planujemy już z mężem powiększać rodziny. Ginekolog zaproponował mi jednoskładnikową antykoncepcję bez estrogenu, która zalecana jest palaczkom i pacjentkom o bardziej kształtnej figurze" – Dorota, 42 lata. U każdej pacjentki co jakiś czas, a już z pewnością po czterdziestych urodzinach, ginekolog powinien zaktualizować wywiad lekarski. Należy w nim ocenić, czy nie ujawniły się choroby stanowiące przeciwwskazanie do pewnych form antykoncepcji, np. zawierających estrogen. Mogą to być m.in.: duże nadciśnienie, cukrzyca z powikłaniami naczyniowymi, choroby genetyczne, np. wrodzone trombofilie, nabyte trombofilie, ciężkie choroby wątroby. Wywiad lekarski powinien też uwzględniać: przebieg porodów, liczbę poronień, trudności z zajściem w ciążę i z donoszeniem ciąży (czynniki te mogą sugerować większe ryzyko zakrzepicy), zachorowania w rodzinie na raka piersi, udary, zawały, zakrzepicę żył głębokich, przyjmowanie leków wchodzących w interakcje z hormonami, palenie papierosów, wskaźnik BMI. Trzeba wiedzieć, że przekroczenie czterdziestki to czas, by zweryfikować dotychczasową metodę antykoncepcji i być może zmienić ją na bardziej bezpieczną. To również dobry moment, by wybrać między antykoncepcją długoterminową a taką, którą kobieta może w każdej chwili samodzielnie odstawić. Kontrola wszystkich wyżej wymienionych czynników oraz uwzględnienie ich w wywiadzie lekarskim jest bardzo ważne. Przykładowo, pacjentka po 35. roku życia z nałogiem papierosowym w żadnym wypadku nie powinna przyjmować antykoncepcji dwuskładnikowej. To samo dotyczy czterdziestolatek z nadprogramowymi kilogramami. W tych przypadkach znacząco zwiększa się ryzyko wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. W gabinecie lekarskim należy postawić na szczerość i poinformować ginekologa o wszelkich zmianach w stanie zdrowia, nawykach, stylu życia. Dzięki temu lekarz będzie mógł przepisać odpowiednią antykoncepcję, a pacjentka – prowadzić udane i bezpieczne życie seksualne.
Korzyści ze stosowania jednoskładnikowej antykoncepcji bez estrogenu po 40. roku życia
"Ze względu na wiek planowałam przerwać stosowanie antykoncepcji hormonalnej, bo już trochę bałam się brać hormony. Ginekolog powiedział mi, że dla kobiet po czterdziestce w pierwszej kolejności zalecana jest antykoncepcja hormonalna, która nie zawiera estrogenu. A to właśnie estrogenu nie powinno się raczej przyjmować w tym wieku" – Renata, 45 lat. Jednoskładnikowa antykoncepcja bez estrogenu: jest o 30–40% skuteczniejsza w zatrzymywaniu owulacji, chroni przed zajściem w ciążę, nawet przy pominięciu jednej tabletki, ma wydłużony okres działania, podczas gdy klasyczna antykoncepcja jednoskładnikowa – ze względu na krótkie okno terapeutyczne – musi być stosowana bardzo regularnie, redukuje obfitość krwawień miesiączkowych, zmniejsza odsetek krwawień międzymiesiączkowych z 49% do 22%. Główne korzyści z jednoskładnikowej antykoncepcji bez estrogenu to bezpieczeństwo i skuteczność. Ta metoda może być stosowana mimo obecności chorób, których częstość występowania rośnie wraz z wiekiem (nadciśnienie, cukrzyca, dyslipidemia, otyłość). Niewątpliwą zaletą tabletki jednoskładnikowej jest możliwość jej bezpiecznego przyjmowania po przebytej zakrzepicy. Należy przy tym pamiętać, że wybór antykoncepcji – szczególnie po 40. roku życia – powinien być dokładnie omówiony z ginekologiem.