Konsultacja z E-receptą 49.99 zł już w 15 minut!
Przepuklina kręgosłupa - objawy i leczenie. Czy przepuklina kręgosłupa jest groźna?
Przepuklina kręgosłupa to termin odnoszący się do choroby krążka międzykręgowego i jest jednym z najczęstszych schorzeń kręgosłupa, dotykającym miliony ludzi na całym świecie.
Fragment jądra miażdżystego dysku przemieszcza się poza swoje naturalne położenie, powodując ucisk na sąsiadujące struktury nerwowe kręgosłupa, wywołując różnego rodzaju objawy. Wpływa to na naszą zdolność do wykonywania codziennych czynności, takich jak chodzenie, siedzenie czy podnoszenie przedmiotów, powodując ból pleców, drętwienie, osłabienie mięśni, a nawet zaburzenia czucia.
Autor: Redakcja Erecept.pl
25.07.2024
Jak powstaje przepuklina kręgosłupa?
Kręgosłup człowieka składa się z 33-34 kręgów. Poszczególne trzony kręgów są oddzielone od siebie krążkami międzykręgowymi, zwanymi dyskami, które składają się z miękkiego jądra miażdżystego, otoczonego pierścieniem włóknistym. Przestrzeń pomiędzy trzonami a łukami kręgowymi tworzy kanał kręgowy, który chroni rdzeń przed ewentualnymi uszkodzeniami.
Przepuklina kręgosłupa, znana również jako wypadnięcie dysku, rozwija się, gdy fragment jądra miażdżystego krążka międzykręgowego przesuwa się poza swoje normalne położenie przez uszkodzony lub osłabiony pierścień włóknisty. Powoduje to ucisk na sąsiadujące korzenie rdzeniowe, rdzeń kręgowy oraz inne struktury kanału kręgowego.
Chociaż przepuklina może pojawić się w dowolnym miejscu kręgosłupa, najczęściej występuje przepuklina odcinka lędźwiowego.
e-Recepta Express
Do 1 godziny roboczej* Antykoncepcja stała, leki stałe, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych, leki na potencję.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Antykoncepcja awaryjna
Do 1 godziny roboczej* Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Jaką rolę w kręgosłupie pełni krążek międzykręgowy?
Krążek międzykręgowy jest istotną częścią budowy kręgosłupa i odgrywa kilka ważnych funkcji w organizmie.
Przede wszystkim zapewnia amortyzację, czyli umożliwia elastyczne ruchy kręgosłupa i redukuje wstrząsy wywierane na kręgi podczas codziennych aktywności, takich jak bieganie czy podnoszenie ciężarów.
Krążki międzykręgowe odgrywają również rolę w utrzymaniu stabilności kręgosłupa i współpracują z innymi strukturami, takimi jak stawy międzykręgowe i więzadła, aby zapewnić właściwą postawę ciała, równowagę i wsparcie dla kręgosłupa podczas wykonywania różnych czynności.
Czynniki ryzyka wypadnięcia dysku
Istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia przepukliny dysku. Należą do nich:
otyłość - nadmierna masa ciała powoduje dodatkowe obciążenie krążków międzykręgowych w dolnej części kręgosłupa;
wiek - najczęściej dotyczy osób pomiędzy 35. a 50. rokiem życia;
uwarunkowania genetyczne - niektóre osoby dziedziczą predyspozycje do rozwoju przepukliny dysku;
wykonywanie ciężkiej pracy fizycznej - wypadnięcie dysku może być wynikiem urazu lub powtarzających się przeciążeń kręgosłupa;
palenie papierosów - nikotyna utrudnia przepływ krwi w tkankach i przyśpiesza proces degeneracji dysków;
siedzący tryb życia - wpływa na kształtowanie się nieprawidłowej postawy ciała.
Systematyczna aktywność fizyczna ma istotne znaczenie w prewencji przepukliny dysku poprzez wzmacnianie mięśni kręgosłupa, zwiększanie elastyczności oraz utrzymanie zdrowego stanu krążków międzykręgowych.
Przyczyny przepukliny kręgosłupa
W wielu przypadkach nie da się jednoznacznie określić przyczyny przepukliny kręgosłupa.
Przepuklina krążka międzykręgowego jest najczęściej wynikiem stopniowego, związanego z procesem starzenia się, zużycia zwanego zwyrodnieniem dysku. Wraz z wiekiem dyski stają się mniej elastyczne i bardziej podatne na rozdarcie lub pęknięcie, nawet przy niewielkim naprężeniu.
Czasami niewłaściwe ułożenie ciała (np. podczas pracy przy komputerze) czy angażowanie mięśni pleców zamiast mięśni ud do podnoszenia ciężkich przedmiotów (np. podczas ćwiczeń na siłowni) może prowadzić do przepukliny kręgosłupa.
Przepuklina dysku rzadko jest spowodowana nagłymi urazami, takimi jak upadek, uderzenie w plecy, wypadek samochodowy lub kontuzja sportowa.
Jak rozpoznać przepuklinę kręgosłupa szyjnego?
Objawy przepukliny różnią się w zależności od jej wielkości oraz odcinka kręgosłupa, w którym dochodzi do uwypuklenia jądra miażdżystego.
Przepuklina w odcinku szyjnym najczęściej występuje na poziomie C5-C6 oraz C6-C7 i charakteryzuje się stopniowo narastającymi, umiarkowanymi dolegliwościami bólowymi w okolicach szyi z towarzyszącą sztywnością karku. Czasem towarzyszą temu zawroty głowy oraz szumy w uszach, a ból nasila się przy ruchach głowy.
Ból nierzadko promieniuje do kończyn górnych (jednej lub obu), w obrębie których pacjent może odczuwać także mrowienie i drętwienie oraz zmienione czucie lub brak czucia.
Dyskopatia może powodować osłabienie siły mięśniowej ręki, co w efekcie powoduje trudności z utrzymaniem przedmiotów oraz z sięganiem ręką ponad poziom głowy.
Objawy przepukliny kręgosłupa piersiowego
Dyskopatia w odcinku piersiowym występuje rzadko, ale nie można jej lekceważyć.
Przepuklina kręgosłupa piersiowego charakteryzuje się głównie dyskomfortem w klatce piersiowej, a ból utrudnia oddychanie i nasila się w trakcie kaszlu oraz śmiechu.
Podobne objawy towarzyszą również wielu chorobom układu krążenia, m.in. chorobie niedokrwiennej serca, rozwarstwieniu aorty piersiowej czy zapaleniu osierdzia. W razie wystąpienia wymienionych symptomów, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego
Najczęstszym miejscem występowania przepukliny kręgosłupa jest odcinek lędźwiowy na poziomie L4-L5 i L5-S1.
Objawem przepukliny jest silny ból kręgosłupa w jego dolnym odcinku. W miejscu, gdzie dochodzi do nacisku jądra miażdżystego na korzenie nerwowe, ból promieniuje do pośladka przez tylną powierzchnię uda i podudzie aż do stopy, co nazywane jest rwą kulszową.
Ból może pojawić się nagle (na przykład po urazie) lub rozwijać się stopniowo, a jego intensywność wzrasta podczas kaszlu i kichania. Dodatkowo pacjenci mogą odczuwać drętwienie i mrowienie w kończynach dolnych.
Kiedy należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza?
Sytuacją wymagającą pilnej pomocy medycznej jest wystąpienie objawów tzw. zespołu ogona końskiego.
Najczęściej zauważa się go u pacjentów, którzy od dłuższego czasu cierpią na dolegliwości bólowe kręgosłupa, a przepuklina dysku międzykręgowego nietypowo wpukla się centralnie do kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym poniżej poziomu L1-L2, powodując ucisk na nerwy ogona końskiego.
Zespół ogona końskiego cechuje pojawienie się rozległych zaburzeń czucia i ruchu w obrębie krocza oraz obu kończyn dolnych, co może prowadzić do trwałego uszkodzenia nerwów lub paraliżu. Dodatkowo dochodzi do utraty kontroli nad oddawaniem moczu i stolca lub mogą wystąpić zaburzenia seksualne.
Chociaż ból może być intensywny, nie jest on zawsze dominującym objawem. W kontekście bólu, szczególnie niepokojąca jest obustronna rwa kulszowa.
W przypadku wystąpienia wyżej wymienionych dolegliwości konieczna jest niezwłoczna interwencja chirurgiczna, ponieważ nawet kilkugodzinne opóźnienie może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń nerwów.
Proces diagnostyczny
Podstawowym krokiem w diagnostyce jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu, w tym pytania o umiejscowienie i nasilenie dolegliwości bólowych oraz badania fizykalnego wraz z badaniem per rectum (badanie przez odbyt) w celu oceny napięcia zwieracza odbytu.
Jeśli występują objawy neurologiczne, wymagane jest również podstawowe badanie neurologiczne oceniające odruchy, siłę mięśniową oraz zdolność czucia dotyku, bólu i wibracji. W większości przypadków takie badanie pozwala postawić diagnozę.
W przypadku podejrzenia rwy kulszowej, lekarz może sprawdzić objaw Laseque'a, czyli symptom polegający na niemożności biernego podniesienia kończyny dolnej przez pacjenta leżącego na plecach. Nagły ból w dolnym odcinku kręgosłupa wskazuje na kompresję nerwu kulszowego.
Jednak gdy podejrzewa się inną jednostkę chorobową lub potrzebne są dokładniejsze informacje na temat dotkniętych nerwów, lekarz może zalecić badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny kręgosłupa (MRI) lub tomografia komputerowa (TK). To pozwoli potwierdzić obecność przepukliny i określić jej precyzyjne położenie.
RTG kręgosłupa nie wykrywa przepukliny dysku, ale umożliwia ocenę struktur kostnych, co jest bardzo istotne w przepuklinie kręgosłupa będącej następstwem nagłego urazu, guza czy przerzutu nowotworowego.
Leczenie nieoperacyjne przepukliny kręgosłupa
Leczenie przepukliny kręgosłupa w zależności od nasilenia objawów i indywidualnych potrzeb pacjenta może obejmować zarówno metody zachowawcze, jak i interwencje chirurgiczne.
Leczenie zachowawcze obejmuje ograniczenie aktywności fizycznej i unikanie czynności nasilających ból. Pomocna jest również fizjoterapia, ukierunkowana na wzmocnienie mięśni przykręgosłupowych i poprawiająca elastyczność kręgosłupa, a także techniki rozluźniające i rozciągające.
Jeśli dolegliwości bólowe nie są bardzo nasilone, korzystne może być przyjmowanie leków przeciwbólowych, tj. paracetamol, ibuprofen bądź naproksen. W przypadku silniejszych dolegliwości bólowych nieustępujących po niesteroidowych lekach przeciwzapalnych można stosować leki z grupy opioidów, np. zawierających tramadol.
Duże znaczenie w leczeniu przepukliny kręgosłupa oraz związanej z nią rwy kulszowej ma również zastosowanie sterydowej blokady kręgosłupa. Po przeprowadzeniu zabiegu, badanie rezonansem magnetycznym może wykazać zmniejszenie rozmiaru przepukliny, co przekłada się na złagodzenie dolegliwości bólowych.
W terapii skuteczne są także preparaty relaksujące mięśnie szkieletowe, takie jak Sirdalud zawierający tyzanidynę.
Jeśli dolegliwości nie zmniejszają się w ciągu 4 tygodni, należy zgłosić się do lekarza.
Wskazania do leczenia operacyjnego przepukliny kręgosłupa
Operacja przepukliny kręgosłupa jest rzadko stosowana, jednak w niektórych sytuacjach jest niezbędna.
Jeśli występuje przepuklina kręgosłupa szyjnego, decyzja o interwencji chirurgicznej może być podjęta, gdy występują znaczne deficyty neurologiczne lub objawy mielopatii, tj. sztywność karku czy zaburzenia czucia w obrębie kończyn górnych.
Leczenie operacyjne przepukliny odcinka piersiowego jest wskazane, jeśli brak jest jakichkolwiek korzyści z leczenia zachowawczego i/lub gdy występują pogarszające się objawy neurologiczne.
Bezwzględnymi wskazaniami do pilnego leczenia operacyjnego w odcinku lędźwiowym jest postępujące i znaczne osłabienie kończyn dolnych lub zespół ogona końskiego.
Leczenie chirurgiczne przepukliny kręgosłupa
Złotym standardem jest mikrodiscektomia, czyli usunięcie tego fragmentu dysku, który uciska na struktury nerwowe, tak aby zlikwidować symptomy choroby, dlatego mówimy tutaj o operacyjnym leczeniu objawowym.
Obecnie coraz większą rolę w nowoczesnej chirurgii małoinwazyjnej kręgosłupa odgrywają operacje endoskopowe. Jest to nowoczesna technika chirurgiczna, w trakcie której poprzez mikronacięcie chirurg wprowadza do kręgosłupa endoskop z kamerą, celem wizualizacji pola operacyjnego.
Dzięki temu pacjent ma znacznie krótszy okres rekonwalescencji i szybsze ustąpienie bólu niż w przypadku tradycyjnych metod otwartej chirurgii kręgosłupa.
Możliwe jest również zastosowanie nowoczesnego i bezpiecznego rozwiązania w leczeniu przepuklin odcinka szyjnego, piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa. Polega ono na przezskórnym wszczepieniu żelowego implantu o nazwie DISCOGEL, wyprodukowanego na bazie etanolu i pochodnych celulozy.
Działa on dwutorowo: po pierwsze - poprzez swoje właściwości hydrofilowe, powoduje przemieszczanie się płynu do wnętrza dysku, co obciąża struktury nerwowe, a po drugie - poprzez działanie biochemiczne, blokuje receptory odpowiedzialne za generowanie bólu.
W rzadkich przypadkach leczenie operacyjne polega na resekcji całego dysku z wykonaniem zespolenia kręgów z przeszczepem kostnym. W celu zapewnienia stabilizacji kręgosłupa i umożliwienia procesu zespolenia kości, który trwa zazwyczaj kilka miesięcy, w operowanym odcinku umieszcza się metalowe elementy.
Bibliografia:
Mayo Clinic, [online], [dostęp 08. lutego 2022], dostępny w internecie:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/herniated-disk/symptoms-causes/syc-20354095National Center for Biotechnology Information, [online], [dostęp 06. czerwca 2021], dostępny w internecie:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8246101/National Center for Biotechnology Information, [online], [dostęp 16. stycznia 2023], dostępny w internecie:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441822/
Inni czytali również
- Spis treści
- Jak powstaje przepuklina kręgosłupa?
- Jaką rolę w kręgosłupie pełni krążek międzykręgowy?
- Czynniki ryzyka wypadnięcia dysku
- Przyczyny przepukliny kręgosłupa
- Jak rozpoznać przepuklinę kręgosłupa szyjnego?
- Objawy przepukliny kręgosłupa piersiowego
- Przepuklina kręgosłupa lędźwiowego
- Kiedy należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza?
- Proces diagnostyczny
- Leczenie nieoperacyjne przepukliny kręgosłupa
- Wskazania do leczenia operacyjnego przepukliny kręgosłupa
- Leczenie chirurgiczne przepukliny kręgosłupa