Leki przeciwdepresyjne na bezsenność? Rola antydepresantów w leczeniu bezsenności

Zaburzenia snu są nie tyle chorobą, ile objawem. Zazwyczaj należy szukać przyczyny ich występowania, jednak w medycynie dopuszcza się również łagodzenie symptomów bezsenności dla poprawy komfortu życia pacjenta.

Leki przeciwdepresyjne stosowane są w przypadku tzw. bezsenności przewlekłej. W przypadku pacjentów, którzy doświadczają zaburzeń snu jedynie przejściowo, rekomenduje się typowe środki nasenne.

Stosowanie leków przeciwdepresyjnych powinno zawsze odbywać się pod kontrolą lekarza i to zarówno, jeśli chodzi o ich zażywanie, jak i proces odstawienia.

Na problemy ze snem powinno się tak naprawdę patrzeć wielotorowo. Zazwyczaj mają one swoją przyczynę, bez której wyeliminowania ciężko o całkowite ich zwalczenie. Możliwe przyczyny bezsenności to np. choroby somatyczne, zaburzenia psychiczne czy też przemijające narażenie na silny stres.

Ponieważ jednak zaburzenia snu negatywnie wpływają na funkcjonowanie człowieka, dopuszcza się łagodzenie ich objawów za pomocą metod farmakologicznych. 

W leczeniu bezsenności stosuje się zarówno preparaty o działaniu uspokajającym, jak i typowe leki nasenne. Działanie leków nasennych polega przede wszystkim na skróceniu latencji snu (czasu potrzebnego od położenia się do łóżka do zapadnięcia w sen), poprawiają one też jakość snu poprzez zmniejszenie ilości wybudzeń w ciągu nocy.

Gdy mamy do czynienia z bezsennością przewlekłą, a więc zaburzeniami snu utrzymującymi się przez miesiąc lub dłużej, pacjentom zamiast typowych leków nasennych przepisuje się leki przeciwdepresyjne. Środki te, stosowane najczęściej do zwalczania objawów depresji, wykazują skuteczne działanie również w przypadku zaburzeń snu.

Polega ono zarówno na działaniu uspokajającym, które sprawia, że łatwiej jest zasnąć, jak i na poprawie jakości snu. Pomagają w utrzymaniu snu, pogłębiając jego fazy, wydłużają też czas snu i zmniejszają podatność na wczesne budzenie się.

Leki przeciwdepresyjne są przede wszystkim alternatywą dla stosowania leków nasennych u pacjentów, u których stwierdzono bezsenność przewlekłą lub pierwotne zaburzenia snu. 

Klasyczne leki nasenne, zwłaszcza zażywane przez dłuższy czas, mogą wywołać działania niepożądane w tym nasilać objawy bezsenności. Niosą za sobą też ryzyko uzależnienia.

Dostępne obecnie leki nasenne nowej generacji dużo rzadziej wywołują skutki uboczne, jednak wciąż znacznie bezpieczniejszą opcją w przypadku bezsenności przewlekłej będzie lek przeciwdepresyjny niż typowy lek nasenny.

W leczeniu bezsenności stosuje się m.in. inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), których używa się zazwyczaj w leczeniu depresji.

Przykładowe leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu bezsenności to:

Preparaty przeciwdepresyjne są często stosowanymi lekami w leczeniu bezsenności o charakterze przewlekłym.

Postępuje się tak dlatego, że są one nie tylko skuteczne i bezpieczne, ale wręcz ich bezpieczeństwo jest przy dłuższym stosowaniu większe niż leków nasennych. W przypadku drugiej wymienionej grupy leków dopuszcza się ich stosowanie wyłącznie przez krótki okres (do 14 dni) lub okazjonalnie do 10 razy w miesiącu.

Leki nasenne są stosowane przede wszystkim do łagodzenia objawów zaburzeń snu, gdy mamy do czynienia z bezsennością krótkotrwałą. Bezsenność przewlekła trwa natomiast na tyle długo, że gdyby polegać w praktyce klinicznej jej leczenia wyłącznie na lekach nasennych, trzeba by narazić pacjenta na wiele niekorzystnych skutków ubocznych.

Bezsenność krótkotrwałą faktycznie zwalcza się czasem przy wykorzystaniu leków nasennych, są one jednak przeznaczone przede wszystkim do łagodzenia objawów bezsenności, a nie leczenia jej przyczyn. Sięga się po nie w początkowym etapie leczenia, aby pomóc pacjentom w ich codziennym funkcjonowaniu.

Należy mieć na uwadze, że odczuwanie efektu nasennego z czasem się osłabia, a więc preparaty te niosą za sobą ryzyko uzależnienia i pogłębienia zaburzeń snu. Stosowanie leków nasennych może też w niektórych przypadkach negatywnie wpłynąć na funkcje poznawcze, w tym zdolność prowadzenia pojazdów. 

Warto poprosić lekarza o receptę na leki nasenne nowej generacji, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Jednak mimo udoskonalania leków nasennych wciąż przy konieczności dłuższego stosowania metod farmakologicznych w leczeniu bezsenności bezpieczniej będzie sięgnąć po inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny lub też skorzystać z innych leków przeciwdepresyjnych o udokumentowanej skuteczności w poprawie jakości snu.

Nie należy zapominać o tym, że tylko znając przyczyny bezsenności, można z nią skutecznie walczyć. Bezsenność przewlekła często wynika z problemów zdrowotnych. Należą do nich np. bezdech senny czy zespół niespokojnych nóg. Bezsenność należy też do typowych objawów depresji, jak i może być spowodowana innymi zaburzeniami psychicznymi.

Stosowanie leków zawsze należy traktować jako dodatkowy element terapii bezsenności, a cały proces rozpocząć od właściwego rozpoznania jej przyczyny i włączenia właściwych metod leczenia (np. terapia poznawczo-behawioralna, leczenie u pulmonologa itp.).

Zbyt długa latencja snu, kłopoty z utrzymaniem snu czy też odczuwanie nadmiernej senności w ciągu dnia to typowe objawy bezsenności. Ponieważ czas snu jest niezbędny dla prawidłowej regeneracji organizmu, jeżeli tego typu trudności utrzymują się przez dłuższy okres, warto poszukać profesjonalnej pomocy.

Jeżeli problem z utrzymaniem snu i przedłużony czas latencji snu trwają więcej niż kilka dni, ale krócej niż miesiąc, a więc w przypadku bezsenności krótkotrwałej można zastosować leki nasenne, na które receptę wypisze lekarz internista.

Jeśli jednak niewłaściwa jakość snu towarzyszy pacjentowi dłużej, niezbędne może okazać się włączenie leków przeciwdepresyjnych, a także sięgnięcie po inne formy leczenia (np. terapia poznawczo-behawioralna). 

W takim wypadku dobrze jest rozważyć wizytę w poradni leczenia zaburzeń snu lub innej placówce z doświadczeniem w leczeniu bezsenności przewlekłej.