Konsultacja z E-receptą 49.99 zł już w 15 minut!
Jak leczy się cukrzycę i otyłość za pomocą analogów GLP-1? Nowoczesne sposoby walki z otyłością
Rozwój farmakologicznych sposobów normalizacji masy ciała jest jednym z najbardziej naglących problemów XXI wieku, szczególnie w społeczeństwach wysoko rozwiniętych. Szacuje się, że w populacji polskiej z nadwagą zmaga się aż 44% wszystkich mężczyzn i 30% kobiet, a liczba ta stale rośnie i obejmuje coraz to młodsze roczniki. Leki inkretynowe to jedna z najnowocześniejszych metod w leczeniu otyłości i cukrzycy typu 2. Najbardziej rozpowszechnione wśród leków z grupy inkretynowych są analogi naturalnego hormonu GLP-1, np. semaglutyd (Ozempic), liraglutyd (Saxenda). Powyższe preparaty są dostępne wyłącznie na receptę (recepta online).
Autor: Redakcja Erecept.pl
21.10.2024
Leki inkretynowe - nowoczesne leczenie cukrzycy i otyłości
Czym są leki inkretynowe?
Preparaty z grupy leków inkretynowych to jedna z najnowocześniejszych i najszybciej rozwijających się metod leczenia cukrzycy typu 2. Ta forma choroby dotyczy zazwyczaj osób dorosłych, a zaburzenia metabolizmu węglowodanów wynikają tu ze zbyt dużego przyrostu masy ciała i spadku wrażliwości organizmu na wydzielaną przez trzustkę insulinę - insulinooporności.
Co ciekawe, część z prezentowanych w artykule leków inkretynowych zatwierdzonych jest przez Europejską Agencję Leków również do leczenia otyłości bez współtowarzyszącego zaburzenia kontroli stężenia glukozy we krwi. Nadwaga i otyłość to poważne schorzenia predysponujące do rozwoju chorób narządu ruchu, sercowo-naczyniowych, metabolicznych i nowotworowych.
Preparaty inkretynowe działają poprzez zwiększanie stężenia lub hamowanie rozpadu naturalnych hormonów inkretynowych produkowanych przez jelita, głównie GLP-1 (glukagonopodobnego peptydu-1). Hormony te regulują proces wydzielania insuliny i glukagonu przez trzustkę, mają wpływ na opróżnianie żołądka i kontrolę apetytu.
Podział leków inkretynowych
Wśród leków inkretynowych wyróżniamy dwie podstawowe grupy - bardziej rozpowszechnione analogi GLP-1: semaglutyd (Ozempic, Rybelsus, Wegovy), liraglutyd (Sexenda) czy dulaglutyd (Trulicity) oraz rzadziej stosowane leki hamujące rozpad GLP-1 poprzez zablokowanie enzymu DPP 4: sitagliptyna (Januvia, Ristaben), linagliptyna (Trajenta) czy saksagliptyna (Onglyza).
Wady terapii analogami GLP-1
Do głównych niedogodności związanych z terapią lekami inkretynowymi należy konieczność podskórnego wstrzykiwania niektórych preparatów (np. Ozempicu). Producenci starają się jednak tworzyć nowe formy farmaceutyków, przeznaczonych do stosowania doustnego (np. Rybelsus).
Drugim negatywnym aspektem terapii jest jej koszt. Z uwagi na nowoczesny charakter leków inkretynowych cena miesięcznej kuracji oscyluje w granicach 350-500 zł.
e-Recepta Express
Do 1 godziny roboczej* Antykoncepcja stała, leki stałe, przedłużenie terapii w chorobach przewlekłych, leki na potencję.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Antykoncepcja awaryjna
Do 1 godziny roboczej* Tabletka 'po', tabletka dzień po, tabletka do 72h, pigułka po.
59.99 zł
Rozpocznij konsultację
Czym są naturalne hormony inkretynowe?
Do naturalnych hormonów inkretynowych zaliczamy GLP-1 (glukagonopodobny peptyd-1) oraz GIP (glukozależny peptyd insulinotropowy). Produkowane są one przez jelito cienkie natychmiast po spożyciu posiłku, po czym w ciągu 1-2 minut rozkładane są przez enzym DPP4 (peptydazę dipeptydylową 4) do nieaktywnych metabolitów. U pacjentów z cukrzycą typu 2 zauważono, że ci mają trudności z jelitowym uwalnianiem GLP-1, jednak wrażliwość organizmu na działanie hormonu pozostaje taka sama. GIP natomiast wydzielany jest w prawidłowych ilościach, przy czym cukrzycy nie odpowiadają na niego w sposób wystarczający. Podczas wzrostu stężenia glukozy we krwi inkretyny promują uwalnianie insuliny - hormonu, który ma za zadanie obniżyć poziom cukru poprzez przesunięcie go do narządów obwodowych i transformację w glikogen (materiał zapasowy). Hormony inkretynowe stymulują namnażanie się komórek Beta trzustki (odpowiedzialnych za produkcję insuliny) i syntezę samej insuliny. Zwiększają również insulinowrażliwość mięśni szkieletowych. W tym samym czasie dochodzi do zahamowania produkcji glukagonu - hormonu, który promuje wzrost stężenia glukozy we krwi poprzez stymulację jej wątrobowej produkcji i rozkład glikogenu. Zmniejsza to hiperglikemię poposiłkową. W okresie hipoglikemii lek hamuje uwalnianie insuliny, nie wpływając na stopień wydzielania glukagonu. Zmniejsza to hiperglikemię występującą na czczo. Inkretyny spowalniają pasaż żołądkowo-jelitowy. Opóźnianie tempa opróżniania żołądka po posiłku wydłuża uczucie sytości i zmniejsza ryzyko wystąpienia hiperglikemii poposiłkowej. Dodatkowo poprzez wpływ na funkcjonowanie podwzgórza hamują apetyt i tym samym predysponują do przyjmowania pokarmów o zmniejszonej kaloryczności i spadku masy ciała.Jak działają naturalne hormony inkretynowe?
Wpływ na insulinę
Wpływ na glukagon
Żołądek i jelita
Podwzgórze
Analogi GLP-1 - przykłady leków
Analogi hormonu GLP-1 (inaczej inkretynomimetyki) to najbardziej popularne i rozpowszechnione preparaty inkretynowe. Substancja dostarczana do organizmu oddziałuje na te same receptory i ma identyczne funkcje jak naturalny hormon, jednak nie jest wrażliwa na destrukcyjny wpływ enzymu DPP 4.
Preparaty mają stosunkowo dobry profil bezpieczeństwa - w minimalny sposób sprzyjają wystąpieniu hipoglikemii (ryzyko to rośnie podczas jednoczesnej terapii za pomocą pochodnych sulfonylomocznika lub insuliny), a ich głównym działaniem niepożądanym są zaburzenia żołądkowo-jelitowe (ból brzucha, nudności, wzdęcia) wynikające z wpływu leków na pasaż żołądkowy. Znacznie rzadziej obserwuje się tu poważniejsze powikłania np. ostre zapalenie trzustki czy postęp retinopatii cukrzycowej.
Preparaty różnią się od siebie rodzajem rejestracji i refundacji. Mają różny wpływ na redukcję ryzyka sercowo-naczyniowego i redukcję masy ciała. Wykazują też różną skuteczność w zmniejszaniu poziomu hemoglobiny glikowanej i glikemii na czczo.
Stosowane są najczęściej w postaci iniekcji podskórnych, choć jeden z preparatów - Rybelsus ma formę doustną.
Eksenatyd - pierwszy analog GLP-1 do leczenia cukrzycy
Po odkryciu potencjału hormonów inkretynowych w kontroli glikemii i regulacji masy ciała oraz udziału zaburzeń hormonalnych w patogenezie cukrzycy typu 2, postanowiono wypełnić lukę terapeutyczną.
W poszukiwaniu substancji, na podstawie której możliwe byłoby stworzenie nowego leku, naukowcy zaczęli przeprowadzać testy na zwierzętach. Ostatecznie ze śliny pustynnej jaszczurki - Gila monster wyekstrahowali egzentynę 4, która dała początek syntetycznej substancji o nazwie eksenatyd.
Kiedy i jak stosować eksenatyd?
Jedynym produktem na polskim rynku zawierającym eksenatyd w postaci o przedłużonym działaniu jest Budyreon. Wskazany jest on w leczeniu cukrzycy typu 2 u osób dorosłych w połączeniu z odpowiednią dietą i lekami przeciwcukrzycowymi (w tym insuliną), jeśli dotychczasowa terapia nie przyniosła spodziewanego efektu. Lek ten podaje się we wstrzyknięciach podskórnych, z częstością raz na tydzień.
Lek zmniejsza stężenie hemoglobiny glikowanej (wskaźnik średniego stężenia glukozy we krwi w ciągu ostatnich 3 miesięcy) średnio o 1,5% oraz glikemię na czczo średnio o 1,8-2,0 mmol/l.
Budyreon jest rzadko stosowanym preparatem z grupy analogów GLP-1 - nie można stosować go w monoterapii, nie jest refundowany, nie obniża ryzyka sercowo-naczyniowego oraz wykazuje niewielki wpływ na redukcję masy ciała (ogólny spadek o 2,5 kg).
Ponadto jest najbardziej restrykcyjny w stosunku do pacjentów cierpiących na zaburzenia funkcji nerek - należy go odstawić, gdy GFR spadnie do 50-30 ml/min.
Semaglutyd - najbardziej popularny analog GLP-1
Ozempic
Semaglutyd to jeden z najczęściej stosowanych analogów GLP-1. Na rynku polskim najpopularniejszym produktem zawierającym tę substancję czynną jest Ozempic. Lek stosuje się w iniekcjach podskórnych, w dawce od 0,25-2 mg na tydzień. Może być stosowany u osób z zaburzeniami funkcji nerek z wyłączeniem pacjentów w końcowym stadium choroby (GFR).
Ozempic wskazany jest w leczeniu cukrzycy typu 2 u osób dorosłych - w monoterapii, gdy inne substancje są przeciwwskazane lub w połączeniu z innymi lekami przeciwcukrzycowymi. Lekarze przepisują go również off label (poza wskazaniami) jako produkt wspomagający redukcję masy ciała u osób bez zaburzeń kontroli glikemii.
Ozempic redukuje stężenie hemoglobiny glikowanej (w zależności od dawki średnio o 1,5- 1,8%) i poziom glikemii na czczo (średnio o 2,5-2,8 mmol/l). W najbardziej spektakularny sposób wpływa na redukcję masy ciała (w zależności od czasu terapii i dawki o 3,7-6 kg). Wykazuje również pozytywny wpływ na układ krwionośny i tym samym zmniejsza ryzyko zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych.
Rybelsus
Wychodząc naprzeciw potrzebom pacjentów, niedawno na rynek wprowadzony został odpowiednik Ozempicu - Rybelsus, który jako jedyny z analogów GLP-1 ma postać tabletek. Lek zarejestrowany jest w identycznych wskazaniach jak Ozempic, stosuje się go doustnie, codziennie w dawce od 3 do 14 mg na dobę.
Lek zmniejsza ryzyko sercowo-naczyniowe, ma wpływ na spadek masy ciała (średnio 2,5-3,5 kg), obniża stężenie hemoglobiny glikowanej (o 1-1,2%) oraz glikemię na czczo (o 1,2-2 mmol/l).
Głównym problemem podczas terapii preparatem Rybelsus jest jego niewielka biodostępność (procent substancji czynnej, który z podanej dawki został wchłonięty do krwiobiegu) szacowana na 1%.
Zróżnicowany jest również stopień wchłaniania leku - tzn. skuteczność leczenia może być różna u różnych osób. By zwiększyć wchłanialność leku, należy przyjmować go na pusty żołądek popijając niewielką ilością wody.
Wegovy
Istnieje jeszcze jeden lek zawierający semaglutyd - Wegovy. Wskazany jest on w celu kontroli masy ciała u pacjentów z BMI powyżej 30 kg/m2 lub BMI 27-30 kg/m2 z minimum jednym schorzeniem towarzyszącym nadwadze np. zaburzenia kontroli glikemii, nadciśnienie, dyslipidemie, obturacyjny bezdech senny lub choroba sercowo-naczyniowa.
Wegovy podaje się podskórnie, w dawce 0,25-2,4 mg raz na tydzień. W badaniach klinicznych, w 3. miesiącu terapii uzyskano redukcję masy ciała w zależności od dawki średnio 7-15 kg. Produkt jest już dostępny w polskich aptekach.
Liraglutyd - jedyny lek wskazany dla dzieci i młodzieży
Najpopularniejszym preparatem zawierającym liraglutyd jest Saxenda. Lek ten stosuje się podskórnie, codziennie, w dawce 0,6-3 mg na dobę. Przeciwwskazany jest u pacjentów cierpiących na ciężkie zaburzenie funkcji nerek (GFR).
Preparat zarejestrowany jest w celu kontroli masy ciała u pacjentów dorosłych z otyłością (BMI > 30 kg/m2) lub nadwagą (BMI 27-30 kg/m2) z co najmniej jednym schorzeniem towarzyszącym nadwadze np. cukrzyca typu 2, nadciśnienie, dyslipidemie, obturacyjny bezdech senny lub choroba sercowo-naczyniowa.
Saxenda to jedyny produkt, który można podawać również dzieciom >12 roku życia, które cierpią na otyłość (sklasyfikowaną według siatek centylowych) lub mają >60 kg.
Efekty stosowania leku
W badaniach klinicznych w zależności od czasu terapii, przy równoczesnej modyfikacji diety i stopnia aktywności fizycznej uzyskano spadek masy ciała średnio o 6,5-8 kg, spadek poziomu hemoglobiny glikowanej o 0,5-1,5% i poziomu glikemii na czczo o 0,5-2 mmol/l. Lek ten należy odstawić, jeśli po 12 tygodniach terapii nie odnotuje się 4-5% spadku masy ciała.
Saxenda zmniejsza również wartości ciśnienia tętniczego, redukuje częstość bezdechów sennych, zmniejsza ryzyko zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych.
Okazuje się, że liraglutyd zwiększa wydzielanie insuliny oraz zmniejsza wydzielanie glukagonu i motorykę przewodu pokarmowego.
Dulaglutyd
Kolejnym analogiem GLP-1 jest dulaglutyd zawarty w preparacie Trulicity. Lek wskazany jest w leczeniu cukrzycy typu 2 u osób dorosłych w monoterapii, jeśli inne substancje są przeciwwskazane lub nietolerowane bądź w połączeniu z innymi lekami przeciwcukrzycowymi.
Produkt dostępny jest w formie roztworu do wstrzykiwania podskórnego z częstotliwością raz w tygodniu. Przeciwwskazany jest u osób poniżej 18 roku życia oraz u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (GFR).
W zależności od czasu trwania terapii i dawki, lek obniża wartość hemoglobiny glikowanej (średnio o 1-1,2%) i poziom glikemii na czczo (średnio o 1,5-2,3 mmol/l). Dulaglutyd sprzyja redukcji masy ciała, jednak jego skuteczność w tym zakresie jest niższa niż semaglutydu czy liraglutydu - w czasie terapii zanotowano spadek o 2,5-3 kg. Lek obniża również ryzyko sercowo-naczyniowe.
Podsumowanie informacji dotyczących analogów GLP-1
Który z leków wykazuje największą skuteczność w redukcji masy ciała?
Największą skuteczność w redukcji masy ciała wykazują preparaty zawierające w swoim składzie semaglutyd - Ozempic, Rybelsus. Należy jednak pamiętać, że produkty te zarejestrowane są wyłącznie do leczenia cukrzycy, stosowanie ich u pacjentów bez zaburzeń kontroli glikemii jest postępowaniem off label (poza wskazaniami).
Lekiem, który zarejestrowany jest wyłącznie do leczenia otyłości lub nadwagi z współtowarzyszącymi schorzeniami sercowo-naczyniowymi lub metabolicznymi jest Saxenda. Liraglutyd wykazuje jednak mniejszą skuteczność niż semaglutyd.
Ile kosztuje miesięczna terapia za pomocą analogów GLP-1?
- Miesięczna terapia preparatem Ozempic kosztuje około 360 zł.
- Kupno leku Rybelsus to wydatek rzędu 580 zł za 30 tabletek.
- Leczenie za pomocą Saxenda to koszt w granicach 700 zł na miesiąc.
- Terapia lekiem Trulicity kosztuje na miesiąc ok. 200 zł.
Czy analogi GLP-1 są refundowane?
Preparat Ozempic, Rybelsus oraz Trulicity można uzyskać z odpłatnością 30% w przypadku cukrzycy typu 2, przed włączeniem insuliny, u pacjentów leczonych przez co najmniej 6 miesięcy dwoma doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi, z hemoglobiną glikowaną co najmniej 8%, z BMI co najmniej 35 kg/m2 oraz bardzo dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym (choroba sercowo-naczyniowa /białkomocz, przerost lewej komory serca, retinopatia/ spełnione co najmniej 2 z 3 kryteriów - wiek minimum 55 lat u mężczyzn lub 60 lat u kobiet; dyslipidemia; nadciśnienie; nikotynizm).
Lek Saxenda nie jest refundowany.
W jaki sposób i jak często muszę przyjmować Analogi GLP-1?
Ozempic oraz Trulicity stosuje się we wstrzyknięciach podskórnych z częstotliwością raz w tygodniu.
Rybelsus stosuje się doustnie, raz dziennie.
Saxenda stosowana jest codziennie, w iniekcjach podskórnych.
Czy wszystkie preparaty mają postać zastrzyków?
Do niedawna wszystkie analogi GLP-1 miały formę zastrzyków wykonywanych podskórnie. Aktualnie na rynku dostępny jest preparat Rybelsus, który ma formę tabletek do codziennego, doustnego stosowania.
Chciałbym zmienić formę leczenia z zastrzyków na tabletki - jak to zrobić?
Pacjent, który do tej pory stosował Ozempic w dawce 0,5 mg może przejść na codzienną terapię preparatem Rybelsus w dawce 7 mg lub 14 mg. Dawkę indywidualnie dobiera lekarz.
Do tej pory Ozempic 1 i 2 mg nie ma swoich tabletkowych odpowiedników. Pierwszą tabletkę Rybelsus można przyjąć po 7 dniach od ostatniej iniekcji produktem Ozempic.
Jeśli pacjent chciałaby przejść z terapii za pomocą Rybelsus na terapię lekiem Ozempic, pierwszą iniekcję można wykonać na dzień po przyjęciu ostatniej tabletki.
Insulina też ma postać zastrzyków - czy analog GLP-1 to insulina?
Analogi GLP-1 co prawda mają postać zastrzyków, jednak nie należą do grupy insulin. Preparaty te można stosować równocześnie z insuliną oraz doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi.
Analogi GLP-1 przeciwwskazane są u pacjentów cierpiących na cukrzycę typu 1, u których jedyną dostępną na ten moment opcją leczenia jest insulina.
Czy analogi GLP-1 można stosować w ciąży?
Leków z grupy Analogów GLP-1 nie należy stosować w ciąży. Badania na zwierzętach wykazały szkodliwy wpływ na reprodukcję, z tego względu kobiety w wieku rozrodczym podczas terapii inkretynami powinny stosować skuteczną antykoncepcję.
Ze względu na długi okres półtrwania leku między zakończeniem terapii, a momentem zajścia w ciążę powinno minąć co najmniej 2 miesiące.
